Wat zijn testpanels?

Een testpanel beoordeelt teksten op heldere taal. Zijn woorden niet te lang, zijn zinnen niet te ingewikkeld, is de opmaak van de tekst wel overzichtelijk genoeg? Het testpanel test brochures voor gemeentes, de bewegwijzering in ziekenhuizen, websites, formulieren van de overheid en meer. In het testpanel zitten ervaringsdeskundigen laaggeletterdheid: mensen die zelf vroeger moeite hadden met lezen en getraind zijn als tester.

Hoe zet je een nieuw testpanel op? Waar moet je op letten bij het werven van testpanelleden?Hoe verloopt een testbijeenkomst? Je leest het hier.

Lees alles over testpanels

Stichting ABC organiseert sinds een aantal jaren testpanels Heldere taal. Een mooie manier om bedrijven, organisaties en gemeenten (de lokale en provinciale overheid) te laten ervaren wat het betekent als je door een tekort aan basisvaardigheden (lezen, schrijven, rekenen en/of digitale vaardigheden) onvoldoende mee kunt komen in onze steeds complexere (digitale) kennismaatschappij. Het uiteindelijke doel van het testpanel is dat teksten in de toekomst leesbaar en begrijpelijk worden geschreven, dat websites helder zijn opgebouwd en dat men bij de bewegwijzering rekening houdt met laaggeletterden.

Stichting ABC organiseert regionaal testpanels, traint testpanelgebeleiders en nieuwe testers. Meer informatie over de ABC Testpanels vind je op de website.

Een Testpanel bestaat uit ervaringsdeskundigen laaggeletterdheid die kritisch kijken naar teksten en andere communicatiemiddelen. Telkens weer blijkt dat teksten en andere verstrekte informatie laaggeletterden niet bereiken. Ervaringsdeskundigen dragen bij aan het verbeteren van teksten op leesbaarheid en begrijpelijkheid. Zowel de verzender als de ontvanger van de informatie zijn daarmee gediend. Een win-winsituatie. Bedrijven en instellingen streven naar heldere taal en laaggeletterden kunnen de informatie beter begrijpen. De ervaringsdeskundigen in het testpanel onderhouden en verbeteren hun taalvaardigheid en voelen zich gewaardeerd omdat hun mening wordt gevraagd.

Door het hele land organiseren gemeenten en organisaties zelf test- en taalpanels. Starten met een testpanel doe je zo:

Als eerste stel je een coördinator aan. Hij of zij werft, traint en begeleidt de ervaringsdeskundigen en organiseert de bijeenkomsten.

Zorg voor draagvlak in de organisatie voor het testpanel. Zorg dat er draagvlak is voor het duurzaam samenwerken met ervaringsdeskundigen.

Maak voor het benaderen van panelleden gebruik van partijen in het netwerk en denk na over diversiteit. En vergeet niet om ook in je eigen organisatie te informeren naar ervaringsdeskundigen.

Betrek je communicatie-collega’s bij dit proces. Zij weten precies over welke uitingen er vaak vragen zijn. Van de brieven, brochures en website tot de bewegwijzering in het gebouw.

Naast een testpanel, heb je ook een plek nodig om samen te komen. Zoals een lokaal taalhuis of de bibliotheek.

Is alles geregeld? Dan kun je aan de slag! Vergeet niet om hierbij je waardering te laten blijken. Via een passende vergoeding, voor de ervaringsdeskundigen, maar ook door je waardering regelmatig uit te spreken.

Zijn de eerste resultaten te zien? Deel die dan trots met je collega’s, de testpanelleden en met de inwoners van de gemeente. Zodat ook zij zien dat jullie waarde hechten aan heldere communicatie. Die voor iedereen begrijpelijk is.

Bedenk welke verschillende profielen je zoekt voor het testpanel. Het is belangrijk dat het testpanel een goede afspiegeling is van de laaggeletterden in de regio. Bijvoorbeeld mensen met en zonder werk, mensen met Nederlands als moedertaal of tweede taal en mensen die wonen in verschillende wijken.

Denk vervolgens na op welke plekken je deze verschillende doelgroepen vindt. Maak voor het benaderen van mensen gebruik van partijen in het netwerk, zoals het welzijnswerk, de voedselbank, een ROC of een sociale werkplaats. Misschien zijn er ook in je eigen organisatie ervaringsdeskundigen laaggeletterdheid te vinden. Verschillende gemeenten benaderden bijvoorbeeld werknemers van de afvalservice of buitendiensten.

Bouw met potentiële ervaringsdeskundigen eerst een vertrouwensrelatie op voordat je hen benaderd. Leer iemand kennen en toon interesse.

Wees bij het werven niet te streng: ervaringsdeskundigen hoeven nog geen scholing te hebben gevolgd om aan de slag te gaan als ervaringsdeskundige laaggeletterdheid. En naast traditionele scholing, kun je ook denken aan camouflagecursussen als ‘Hoe ga ik om met mijn tablet?’

Als je een groep verzameld hebt, is het belangrijk om iedereen te trainen in het testen als ervaringsdeskundige laaggeletterdheid. Stichting ABC heeft hiervoor trainingsmateriaal ontwikkeld en biedt deze trainingen aan.

Werk samen de communicatieafdeling. Over welk materiaal komen veel klachten of vragen binnen, of hebben zij zelf twijfels? Welke brieven worden aan veel mensen verstuurd? Het kan gaan om teksten, maar ook om een website of een wandelroute. Bepaal zo welk materiaal het testpanel de komende tijd gaat testen.

De testpanelbegeleider begeleidt het testen van kop tot staart:

1. Voorbereiden: Voorafgaand aan de testbijeenkomst bespreekt de coördinator de bijeenkomst voor met de ervaringsdeskundigen laaggeletterdheid en met de opdrachtgever. Zo weet iedereen wat hen tijdens de bijeenkomst te wachten staat.

2. Uitvoeren: Tijdens de testbijeenkomst neemt de coördinator de leiding. Hij of zij zorgt dat alle aspecten van het materiaal besproken worden, zoals opmaak, taalgebruik en inhoud. Stichting ABC heeft hiervoor formats ontwikkeld om tijdens het testen te gebruiken. Ook zorgt de coördinator dat elke ervaringsdeskundige aan het woord komt, en dat de feedback van de ervaringsdeskundigen duidelijk is voor de opdrachtgever.

3. Evalueren en terugkoppelen: Na de testbijeenkomst evalueert de coördinator de bijeenkomst met de ervaringsdeskundigen. Hoe hebben zij de bijeenkomst ervaren? En deel de successen: vraag na bij de opdrachtgever hoe het materiaal is verbeterd, en deel dit met de ervaringsdeskundigen.

Download het document hieronder waarin een testbijeenkomst uitgebreid wordt beschreven:

Bijeenkomst testpanel Download

Het deelnemen aan testbijeenkomsten vraagt wat van de ervaringsdeskundigen laaggeletterdheid. Zorg daarom voor (financiële) waardering. Spreek daarnaast ook regelmatig je waardering uit en geef de ervaringsdeskundigen veel persoonlijke aandacht door hen bijvoorbeeld regelmatig even te bellen om te vragen hoe het gaat, en hoe zij een activiteit ervaren hebben.

In het testpanel zitten ervaringsdeskundigen laaggeletterdheid in de rol van tester. Zonder hen is er geen testpanel! Maar daarnaast zijn er ook andere mensen nodig om het testpanel te organiseren.

Het is in de eerste plaats van belang om voldoende draagvlak en urgentie te creëren voor de inzet van een testpanel. Dit is de taak van de beleidsmedewerker. Maak en houd het testpanel belangrijk. Werk hiervoor samen met de afdeling communicatie, klantenservice en/of dienstverlening. Zoek samen actief naar testopdrachten en laat de resultaten van het testpanel zien.

Voor de organisatie en uitvoering van het testpanel is het nodig dat er een coördinator van het testpanel wordt aangesteld. Hij of zij werft, traint en begeleidt de ervaringsdeskundigen, en organiseert de testbijeenkomsten. De coördinator kan hulp krijgen van een begeleider/ondersteuner.

Zorg voor samenwerking tussen verschillende interne afdelingen. Denk hierbij aan communicatie, beleid, de juridische afdeling en de afdelingen die veel contact hebben met burgers, zoals de klantenservice. Zij weten precies over welke communicatie vaak vragen zijn. Van de brieven, brochures en website tot de bewegwijzering in het gebouw.

Zorg voor structureel overleg met de beleidsmedewerker, communicatieafdeling en coördinator over het testen. Spreek hierbij bijvoorbeeld met elkaar af hoe vaak er getest wordt. Zorg dat dit met enige regelmaat is en niet slechts incidenteel. Zo krijgt het testen een vaste plek in de organisatie.

Meer lezen over de verschillende taken en rollen? Kijk op Wie doet wat?

De ervaring van Stichting ABC richt zich op het samenwerken met (ex)laaggeletterden, en de begeleiding die deze doelgroep nodig heeft. Door je bij het testen te richten op de doelgroep van laaggeletterden weet je zeker dat het materiaal uiteindelijk duidelijk is voor iedereen. Want als laaggeletterden het begrijpen, dan geldt dat voor iedereen.

Maar het kan zijn dat je je wilt richten op andere doelgroepen die extra aandacht verdienen. Denk bijvoorbeeld aan anderstaligen of mensen met een lagere opleidingsachtergrond. Ook dan is de informatie op deze pagina bruikbaar.

Een paar aanvullende tips:

Weet wie je doelgroep en dus je lezer is. Ga in een testbijeenkomst in gesprek met de doelgroep. Alleen dan kom je te weten wie er precies in de doelgroep zit en hoe je voor hen duidelijk kunt communiceren.
Zoek uit waar je de doelgroep kunt vinden, en via wie en op welke manier je hen het beste kunt benaderen en werven. Mogelijk kan dit via testpanelleden die je al hebt geworven (de sneeuwbalmethode).
Wees duidelijk over wat je verwacht van de testpanelleden, en welke vorm van waardering hier tegenover staat.
Ga na wat de doelgroep nodig heeft aan extra begeleiding tijdens het testen, en onderzoek hoe je deze begeleiding kunt bieden.

Het kan zijn dat er al een testpanel bestaat in je organisatie, maar dat hier geen doelgroepen in zitten die om extra aandacht vragen. Denk aan een testpanel met vooral hoogopgeleide gepensioneerden. Vraag je in dit geval af hoe nuttig de feedback van het testpanel is. Is het testpanel representatief voor je lezers, of begrijpen zij misschien meer dan veel andere lezers?

Onderzoek de mogelijkheid om een nieuw testpanel op te zetten met doelgroepen die wel om extra aandacht vragen. Breid niet zomaar het bestaande testpanel uit met ervaringsdeskundigen laaggeletterdheid. Het kan zijn dat de ervaringsdeskundigen onzeker worden en niets meer durven te zeggen als er niet-laaggeletterde, hoogopgeleide testpanelleden deelnemen aan het testpanel. Bovendien is er in een testpanel met ervaringsdeskundigen laaggeletterdheid extra begeleiding en ondersteuning nodig, terwijl dat voor een testpanel zonder ervaringsdeskundigen niet geldt.