Aan de slag als: Communicatiemedewerker:
Wil je als communicatiemedewerker aan de slag met laaggeletterdheid? Bekijk dan hieronder de veelgestelde vragen:
Filmpje Testpanels laaggeletterden: Wat en Waarom
Vaak is communicatie voor mensen niet duidelijk, waardoor ze niet goed begrijpen wat een organisatie hen nou probeert te vertellen.
Ongeveer 2,5 miljoen volwassen inwoners van Nederland heeft zóveel moeite met lezen, schrijven en/of rekenen, dat veel dagelijkse teksten voor hen moeilijk te begrijpen zijn.
Denk hierbij bijvoorbeeld aan moeilijke woorden, lange zinnen, lastige zinsconstructies, grafieken.
Informatie die ook nog eens digitaal aangeboden wordt, maar het nóg lastiger.
Houd daarom rekening met de verschillende doelgroepen waarmee je communiceert. Met behulp van ervaringsdeskundigen kom je erachter of jouw tekst, je woordgebruik of je beelden duidelijk zijn, voor de meeste lezers.
Gebruiker Centraal zet op een rijtje wat de basis van duidelijke communicatie is.
- Communicatie waarin je zo goed mogelijk rekening houdt met je lezers.
Welke vragen hebben je lezers over het onderwerp, welke informatie verwachten ze van je te krijgen, en wat weten ze al over het onderwerp? Verplaats je in je lezers en bedenk hoe je hen het best kunt helpen. In veel situaties help je mensen bijvoorbeeld beter door hen te bellen dan door een e-mail of brief te sturen.
- Communicatie die persoonlijk is.
Als je je lezers persoonlijk aanspreekt, voelen ze zich ook meer “aangesproken”. Het gaat dan echt over hen en ze begrijpen beter waarom iets van belang is. Daarmee vergroot je de kans dat je lezers zullen doen wat je van hen verwacht.
- Communicatie waarin je zo helder mogelijk opschrijft wat je bedoelt.
Gebruik begrijpelijke taal (eenvoudige zinnen en begrijpelijke woorden) en zorg ervoor dat je teksten een duidelijke structuur hebben. Zet de informatie voorop die voor je lezers het belangrijkst is: zo zorg je ervoor dat ze niet naar die informatie hoeven te zoeken.
- Communicatie waarin je je tekst ondersteunt met beeld.
Bedenk bij welke onderdelen van je tekst je je lezers kunt helpen met plaatjes, filmpjes, enzovoort.
Kijk voor meer informatie en tips op de website www.gebruikercentraal.nl
Taalambassadeurs zijn opgeleide ervaringsdeskundigen, die moeite hebben (gehad) met lezen, schrijven, rekenen of digitale vaardigheden (basisvaardigheden).
Zij weten dankzij hun ervaringen als geen ander hoe het is om laaggeletterd te zijn. Vaak zijn zij op volwassen leeftijd naar school geweest om hun basisvaardigheden te ontwikkelen. Hun ervaringen zetten zij in tijdens hun werk als taalambassadeur. Ze gebruiken hun ervaringen met laaggeletterd zijn om organisaties en andere laaggeletterden te helpen.
Er zijn verschillende rollen die ervaringsdeskundigen laaggeletterdheid kunnen vervullen, als:
1. Voorlichter:
De voorlichter gebruikt zijn eigen levensverhaal en ervaringen rondom laaggeletterdheid en scholing om professionals en het brede publiek te informeren. Zij doorbreken bovendien de taboe rondom beperkte basisvaardigheden. Ervaringsdeskundigen in de rol van voorlichter worden getraind in het presenteren voor groepen en hebben een mediatraining gevolgd.
2. Tester
Ervaringsdeskundigen laaggeletterdheid in de rol van inspraak denken mee over de beleidsvorming en -uitvoer van een gemeente en/of andere organisatie waar de ervaringsdeskundige bij betrokken is. Het kan bijvoorbeeld gaan om het meedenken over nieuw beleid gericht op de doelgroep laaggeletterdheid, of het toetsen en/of evalueren van de uitvoer van dit beleid.
Wervers zetten zich in om andere laaggeletterden te motiveren voor taalscholing of een ander passend leertraject. De ervaringsdeskundige gebruikt daarbij zijn of haar eigen ervaringen en kennis van de doelgroep. Ervaringsdeskundigen in de rol van werver hebben veel kennis van de verscheidenheid in de doelgroep van mensen met beperkte basisvaardigheden en weten wat werkt om anderen te motiveren.
4. Inspraak
Ervaringsdeskundigen laaggeletterdheid in de rol van inspraak denken mee over de beleidsvorming en -uitvoer van een gemeente en/of andere organisatie waar de ervaringsdeskundige bij betrokken is. Het kan bijvoorbeeld gaan om het meedenken over nieuw beleid gericht op de doelgroep laaggeletterdheid, of het toetsen en/of evalueren van de uitvoer van dit beleid.
Ervaringsdeskundigen in de rol van tester nemen deel aan een ‘testpanel’. Dit panel test brochures, brieven, websites of andere communicatie-uitingen van organisaties, en helpt om dit soort materiaal begrijpelijker en duidelijker te maken. Op die manier wordt de kennis van eenvoudig taalgebruik vergroot.
3. Werver
Wervers zetten zich in om andere laaggeletterden te motiveren voor taalscholing of een ander passend leertraject. De ervaringsdeskundige gebruikt daarbij zijn of haar eigen ervaringen en kennis van de doelgroep. Ervaringsdeskundigen in de rol van werver hebben veel kennis van de verscheidenheid in de doelgroep van mensen met beperkte basisvaardigheden en weten wat werkt om anderen te motiveren.
4. Inspraak
Ervaringsdeskundigen laaggeletterdheid in de rol van inspraak denken mee over de beleidsvorming en -uitvoer van een gemeente en/of andere organisatie waar de ervaringsdeskundige bij betrokken is. Het kan bijvoorbeeld gaan om het meedenken over nieuw beleid gericht op de doelgroep laaggeletterdheid, of het toetsen en/of evalueren van de uitvoer van dit beleid.
Werk als communicatieafdeling samen met een testpanel van ervaringsdeskundigen laaggeletterdheid. Een testpanel beoordeelt teksten op heldere taal. Zijn woorden niet te lang, zijn zinnen niet te ingewikkeld, is de opmaak van de tekst wel overzichtelijk genoeg? Het testpanel test brochures voor gemeentes, de bewegwijzering in ziekenhuizen, websites, formulieren van de overheid en meer. Het testpanel bestaat uit ervaringsdeskundigen laaggeletterdheid: mensen die zelf vroeger moeite hadden met lezen en die getraind zijn om kritisch te kijken naar teksten.
Alleen door het communicatiemateriaal te laten testen, kom je er achter of het écht duidelijk en begrijpelijk is. En door je bij het testen te richten op de doelgroep van laaggeletterden weet je zeker dat het materiaal uiteindelijk begrijpelijk is voor iedereen. Want als laaggeletterden het begrijpen, dan geldt dat voor iedereen.
Kijk naar dit filmpje van Tel mee met Taal voor een voorbeeld.
Deze video is in 2018 gemaakt door taalambassadeurs voor de wedstrijd ‘Vanzelfsprekend’ van Tel mee met Taal.
Ja, dat kan.
Elke tekst kunnen wij helpen aanpassen, zodat deze te begrijpen is door mensen die moeite hebben met lezen. Het testpanel bestaat uit ervaringsdeskundigen laaggeletterdheid: mensen die zelf vroeger moeite hadden met lezen en die getraind zijn om kritisch te kijken naar teksten.
Altijd wanneer u onze hulp inroept, komt een begeleider van ABC met de testpanelleden mee. Zij weten precies hoe een test het beste aangepakt kan worden, zodat deze voor zowel de opdrachtgever als het testpanellid een goed resultaat oplevert.
Interesse in een testpanel of presentatie van een ervaringsdeskundige laaggeletterdheid?
Neem contact op met de afdeling van uw provincie.
Je maakt dan afspraken over de werkwijze en de kosten.
(filmpje)
Door het hele land organiseren gemeenten en organisaties zelf test- en taalpanels. Starten met een testpanel doe je zo:
- Als eerste stel je een coördinator aan. Hij of zij werft, traint en begeleidt de ervaringsdeskundigen en organiseert de bijeenkomsten. Zie bij de rol van coördinator wat voor jou van toepassing is over werven, trainen en begeleiden.
- Zorg voor draagvlak in de organisatie voor het testpanel. Zorg dat er draagvlak is voor het duurzaam samenwerken met ervaringsdeskundigen.
- Maak voor het benaderen van panelleden gebruik van partijen in het netwerk en denk na over diversiteit. En vergeet niet om ook in je eigen organisatie te informeren naar ervaringsdeskundigen.
- Betrek je communicatie-collega’s bij dit proces. Zij weten precies over welke uitingen er vaak vragen zijn. Van de brieven, brochures en website tot de bewegwijzering in het gebouw.
- Naast een testpanel, heb je ook een plek nodig om samen te komen. Zoals een lokaal taalhuis of de bibliotheek.
- Is alles geregeld? Dan kun je aan de slag! Vergeet niet om hierbij je waardering te laten blijken. Via een passende vergoeding, voor de ervaringsdeskundigen, maar ook door je waardering regelmatig uit te spreken.
- Zijn de eerste resultaten te zien? Deel die dan trots met je collega’s, de testpanelleden en met de inwoners van de gemeente. Zodat ook zij zien dat jullie waarde hechten aan heldere communicatie. Die voor iedereen begrijpelijk is.
De testpanelbegeleider begeleidt het testen van kop tot staart:
1. Voorbereiden: Voorafgaand aan de testbijeenkomst bespreekt de coördinator de bijeenkomst voor met de ervaringsdeskundigen laaggeletterdheid en met de opdrachtgever. Zo weet iedereen wat hen tijdens de bijeenkomst te wachten staat.
2. Uitvoeren: Tijdens de testbijeenkomst neemt de coördinator de leiding. Hij of zij zorgt dat alle aspecten van het materiaal besproken worden, zoals opmaak, taalgebruik en inhoud. Stichting ABC heeft hiervoor formats ontwikkeld om tijdens het testen te gebruiken. Ook zorgt de coördinator dat elke ervaringsdeskundige aan het woord komt, en dat de feedback van de ervaringsdeskundigen duidelijk is voor de opdrachtgever.
3. Evalueren en terugkoppelen: Na de testbijeenkomst evalueert de coördinator de bijeenkomst met de ervaringsdeskundigen. Hoe hebben zij de bijeenkomst ervaren? En deel de successen: vraag na bij de opdrachtgever hoe het materiaal is verbeterd, en deel dit met de ervaringsdeskundigen.
Download het document hieronder waarin een testbijeenkomst uitgebreid wordt beschreven:
Van anderen kun je veel leren. Daarom hebben we op deze pagina een aantal tips en ervaringen bij elkaar gezet.
Toolkit taal
Kijk op de website www.toolkittaal.gebruikercentraal.nl
Hier staan voorbeeldbrieven en tips om zelf aan de slag te gaan met duidelijke communicatie.
Hier vind je bijvoorbeeld een lijst met alternatieven voor veelgebruikte ouderwetse, formele en ‘ambtelijke’ woorden.
Gebruikercentraal
Kijk op de website www.gebruikercentraal.nl.
Ook hier vind je praktische voorbeelden en tips, die je kunnen helpen begrijpelijk te communiceren voor een zo groot mogelijk publiek.
Hier vind je bijvoorbeeld ook tips over hoe je je collega’s meekrijgt in de verandering naar begrijpelijk communiceren.
Gemeente Breda
https://abcbeleidshulp.nl/praktijkvoorbeeld/taalaanpak-breda/
Kijk en lees hier hoe de gemeente Breda óók inzet op duidelijke communicatie.
Tolkie
Tolkie helpt bij het lezen van teksten op een website. Gemeente Rijssen-Holten zet deze leeshulp al in op hun website. Lees hier de casus van de samenwerking tussen Tolkie en de gemeente Rijssen-Holten:
https://abcbeleidshulp.nl/praktijkvoorbeeld/case-samenwerking-tussen-tolkie-en-de-gemeente-rijssen-holten/
